બિલ્કીસના દોષિતો એમ ન કહી શકે કે માફીના આદેશ પર સવાલ ઉઠાવી શકાય નહીં, સુપ્રીમ કોર્ટે ટકોર કરી

સર્વોચ્ચ અદાલતે ગુરુવારે અવલોકન કર્યું હતું કે બિલ્કીસ બાનો કેસના દોષિતો, જેમની માફી માટેની અરજીઓ ગુજરાત સરકાર દ્વારા સર્વોચ્ચ અદાલતના અગાઉના આદેશ મુજબ ધ્યાનમાં લેવામાં આવી હતી, તેઓ એવી દલીલ કરી શકતા નથી કે માફીના આદેશ પર પ્રશ્ન કરી શકાય નહીં. જસ્ટિસ બીવી નાગરત્ન અને ઉજ્જવલ ભુઈયાની બેન્ચે દોષિતોમાંથી એક માટે હાજર રહેલા વકીલને કહ્યું કે તમે એમ ન કહી શકો કે અગાઉના આદેશ (સુપ્રીમ કોર્ટના)ને કારણે કોઈ મુક્તિના આદેશ પર સવાલ ઉઠાવી શકે નહીં. તે ઓર્ડર (મુક્તિનો) પ્રક્રિયાનો પ્રારંભિક બિંદુ હતો. તે શરૂઆત હતી, અંત નથી. ચેલેન્જ અંત સુધી આપવામાં આવે છે.

કોર્ટની સ્પષ્ટતા

અગાઉના ચુકાદામાં, સર્વોચ્ચ અદાલતે ગુજરાત સરકારને રાજ્યની 1992ની નીતિમાં છૂટછાટ આપવાના સંદર્ભમાં બે મહિનાની અંદર અકાળે મુક્તિ માટેની અરજીઓ પર વિચારણા કરવા અને નિર્ણય લેવાનો આદેશ આપ્યો હતો. બેન્ચે જણાવ્યું હતું કે તેનો અગાઉનો આદેશ એ હદ સુધી મર્યાદિત હતો કે ગુજરાત સરકાર દોષિતોની સજા માફી માટેની અરજીનો નિર્ણય કરવા માટે યોગ્ય સરકાર હતી અને ત્યારપછી જે માફીનો આદેશ આપવામાં આવ્યો હતો તે ‘વહીવટી આદેશ’ સમાન ગણાશે.

સર્વસંમતિની જરૂર નહોતી

દોષિતોમાંના એક માટે હાજર રહેલા એડવોકેટ ઋષિ મલ્હોત્રાએ દલીલ કરી હતી કે 1992ની ગુજરાત મુક્તિ નીતિમાં સર્વસંમતિથી નિર્ણય લેવાની જરૂર નથી, પરંતુ વિવિધ હિતધારકોના મંતવ્યોનું મિશ્રણ જ જરૂરી હતું. તેમણે જણાવ્યું હતું કે મુક્તિના આદેશની માન્યતા માત્ર એ આધાર પર છોડી શકાતી નથી કે મહારાષ્ટ્રમાં સેશન્સ જજ દ્વારા પ્રતિકૂળ અભિપ્રાય આપવામાં આવ્યો હતો. અગાઉ, સર્વોચ્ચ અદાલતે દોષિતોને પસંદગીની માફી નીતિનો લાભ આપવા બદલ ગુજરાત સરકારને પ્રશ્ન કર્યો હતો અને કહ્યું હતું કે પછી દરેક કેદીઓને સમાજમાં સુધારો કરવાની અને ફરીથી જોડાવાની તક આપવી જોઈએ.

‘દોષિતો સુધારાને પાત્ર છે’

બચાવમાં, એડિશનલ સોલિસિટર જનરલ એસવી રાજુએ રજૂઆત કરી હતી કે 11 દોષિતો સુધારાની તક મેળવવા માટે હકદાર હતા અને તેમની માફી માંગતી અરજીઓ સુપ્રીમ કોર્ટના અગાઉના ચુકાદા મુજબ ધ્યાનમાં લેવામાં આવી હતી. દોષિતોની મુક્તિ સામે દાખલ કરાયેલી અરજીઓ પર અંતિમ સુનાવણી ચાલી રહી છે, જેમાં બિલકિસ બાનો દ્વારા દાખલ કરાયેલી અરજી પણ સામેલ છે. આ કેસમાં દોષિત ઠરેલા 11 લોકોને ગયા વર્ષે 15 ઓગસ્ટે મુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. ગુજરાત સરકારે તેમની ઇમ્યુનિટી પોલિસી હેઠળ તેમની મુક્તિની મંજૂરી આપી હતી, એવી દલીલ કરી હતી કે દોષિતોએ 15 વર્ષ જેલમાં પૂર્યા છે.