જો મિત્ર-શત્રુની ઓળખ હોત…’, બડગામ Mi-17 ક્રેશમાં નિર્ણય લેનાર ગ્રુપ કેપ્ટનને નીકાળવા માં આવ્યા

સેનાએ કોર્ટ માર્શલ કરતી વખતે એરફોર્સના ગ્રુપ કેપ્ટનને સેવામાંથી બરતરફ કરવાનો આદેશ આપ્યો છે. આ એ જ ગ્રુપ કેપ્ટન છે જેણે ફેબ્રુઆરી 2019માં કાશ્મીરમાં એલઓસી પર ભારતીય અને પાકિસ્તાની વિમાનો વચ્ચેની હવાઈ અથડામણ દરમિયાન ભારતીય વાયુસેનાના એમઆઈ-17 હેલિકોપ્ટરને તોડી પાડવાનો નિર્ણય લીધો હતો. આ ઘટનામાં 6 જવાન સહિત 7 લોકો શહીદ થયા હતા.

ચીફ ઓપરેશન ઓફિસર સુમન રાય ચૌધરી હતા

26 ફેબ્રુઆરીએ ભારતીય વાયુસેનાએ પાકિસ્તાનના બાલાકોટમાં જૈશ-એ-મોહમ્મદના ટ્રેનિંગ કેમ્પ પર હુમલો કર્યો હતો. આ પછી પાકિસ્તાની વાયુસેનાના વિમાનોએ જવાબી કાર્યવાહી કરી અને ભારતીય સરહદમાં ઘુસી ગયા. આ દરમિયાન ભારતીય સેનાએ પોતાના જ એક હેલિકોપ્ટર પર ભૂલથી હુમલો કર્યો હતો. ગ્રુપ કેપ્ટન સુમન રાય ચૌધરી તે સમયે શ્રીનગરના એરફોર્સ સ્ટેશનમાં ચીફ ઓપરેશન ઓફિસર હતા.

ચૌધરીએ પંજાબ અને હરિયાણા હાઈકોર્ટમાં અપીલ કરી છે, જેના કારણે જનરલ કોર્ટ માર્શલ (જીસીએમ)ના નિર્ણય પર હજુ રોક છે. વધુમાં, લશ્કરી કાયદા મુજબ, નિર્ણયને ભારતીય વાયુસેનાના વડાએ પણ બહાલી આપવી પડશે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, હાઈકોર્ટના આદેશ બાદ જ એરફોર્સ ચીફ જીસીએમની ભલામણ પર નિર્ણય લેશે.

શું હતો મામલો?

26 ફેબ્રુઆરી, 2019 ના રોજ, જ્યારે પાકિસ્તાની વિમાન ભારતીય સરહદમાં પ્રવેશ્યું, ત્યારે શ્રીનગર એરફોર્સ સ્ટેશનને એલર્ટ મોડ પર મૂકવામાં આવ્યું હતું. આ દરમિયાન ભારતીય સેનાનું એક Mi-17 હેલિકોપ્ટર એરસ્પેસમાં પરત ફરી રહ્યું હતું, જેને ભૂલથી અન્ય એરક્રાફ્ટ સમજીને ઈઝરાયેલની મૂળની એન્ટી એરક્રાફ્ટ મિસાઈલ દ્વારા નિશાન બનાવવામાં આવ્યું હતું. આ હુમલામાં બે પાયલટ અને એક નાગરિક સહિત છ ભારતીય સેનાના જવાનો શહીદ થયા હતા.

કોર્ટ માર્શલે ગ્રૂપ કેપ્ટન (સૈન્યમાં કર્નલની સમકક્ષ) કુલ પાંચ આરોપો માટે દોષિત ઠરાવ્યો હતો, જેમાં આદેશ અને નિયંત્રણમાં નિષ્ફળતાનો સમાવેશ થાય છે. આમાં MI-17 ને નિર્ધારિત ધોરણોના ઉલ્લંઘનમાં તેની IFF (આઇડેન્ટાઇફ ફ્રેન્ડ અથવા ફોઇ) ટ્રાન્સપોન્ડર સિસ્ટમને સ્વિચ ઓફ કરવાની મંજૂરી આપવાનો સમાવેશ થાય છે. જો IFF ચાલુ હોત, તો રડાર દ્વારા હેલિકોપ્ટરને “મૈત્રીપૂર્ણ” તરીકે ઓળખવામાં આવ્યું હોત.

અન્ય અધિકારી સામે પણ ભલામણ

કોર્ટ માર્શલે તત્કાલીન વરિષ્ઠ એર ટ્રાફિક કંટ્રોલ ઓફિસર, વિંગ કમાન્ડર શ્યામ નાથાની સામે “ગંભીર ઠપકો”ની ભલામણ પણ કરી હતી, તેમને અન્ય ચાર આરોપોમાંથી મુક્ત કર્યા હતા અને તેમના પ્રમોશન પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો.

ઑક્ટોબર 2019 માં, કોર્ટ ઑફ ઇન્ક્વાયરી સમાપ્ત થયા પછી, તત્કાલિન IAF ચીફ એર ચીફ માર્શલ આરકેએસ ભદૌરિયાએ કહ્યું હતું કે, “તે અમારી ભૂલ હતી. તે અમારી મિસાઈલ હતી જેણે Mi-17ને ટક્કર આપી હતી. તે એક મોટી ભૂલ હતી. બંને અધિકારીઓને શિસ્તબદ્ધ કાર્યવાહી (કોર્ટ માર્શલ)નો સામનો કરવો પડશે. ભવિષ્યમાં આવી ઘટનાઓ ફરી ન બને તે માટે જરૂરી પગલાં લેવામાં આવી રહ્યા છે.”