EWS Reservation: EWS અનામત પર SCની મહોર, પરંતુ CJI અને જસ્ટિસ ભટ્ટ તેની વિરુદ્ધ

Supreme Court EWS Reservation: કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા આર્થિક રીતે નબળા વર્ગ (EWS)ને આપવામાં આવેલી અનામતને લઈને સુપ્રીમ કોર્ટે ઐતિહાસિક નિર્ણય આપ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટની બંધારણીય બેન્ચે EWS અનામતને માન્ય ગણાવતા બંધારણના ઉલ્લંઘનના પ્રશ્નને ફગાવી દીધો હતો. જોકે, ચીફ જસ્ટિસ યુયુ લલિતની આગેવાની હેઠળની પાંચ સભ્યોની બેન્ચે 3-2થી ચુકાદો આપ્યો હતો. આના પરથી સ્પષ્ટ થયું કે કેન્દ્ર સરકારે 2019માં 103મા બંધારણીય સુધારા બિલ દ્વારા, જેમાં આર્થિક રીતે નબળા વર્ગોને શિક્ષણ અને નોકરીઓમાં 10 ટકા અનામતની જોગવાઈ કરી હતી, તે બંધારણનું ઉલ્લંઘન નથી. ચાલો તમને EWS અનામત પર સુપ્રીમ કોર્ટની બંધારણીય બેંચ દ્વારા આપવામાં આવેલા નિર્ણયના મુખ્ય મુદ્દાઓ જણાવીએ.

• સુપ્રીમ કોર્ટે આર્થિક રીતે નબળા વર્ગો (EWS)ને 10 ટકા અનામત આપવાના કેન્દ્ર સરકારના નિર્ણયને સમર્થન આપ્યું છે. સુપ્રીમ કોર્ટે ચુકાદો સંભળાવતા કહ્યું કે EWS ક્વોટાએ બંધારણના મૂળભૂત માળખાનું ઉલ્લંઘન કર્યું નથી.
• બંધારણીય બેન્ચે આ નિર્ણય 3-2થી આપ્યો છે. જસ્ટિસ દિનેશ મહેશ્વરી, જસ્ટિસ બેલા એમ ત્રિવેદી અને જસ્ટિસ જેબી પારડીવાલાએ બહુમતી ચુકાદો આપ્યો હતો. તે જ સમયે જસ્ટિસ એસ રવિન્દ્ર ભટ અને સીજેઆઈ યુયુ લલિત આ મુદ્દે અસહમત હતા અને તેને ગેરબંધારણીય ગણાવ્યું હતું.
• સુપ્રીમ કોર્ટની બંધારણીય બેંચે ચુકાદો સંભળાવતા કહ્યું હતું કે EWS અનામત સામાજિક અને આર્થિક રીતે પછાત વર્ગો માટેના 50 ટકા ક્વોટાને કોઈપણ રીતે અવરોધતું નથી. કોર્ટે કહ્યું કે સમાજમાં ગરીબ ઉચ્ચ જાતિઓને સમાન સ્તરે લાવવા માટે હકારાત્મક પગલાંના રૂપમાં સુધારાની જરૂર હતી.
• વર્ષ 2019માં, 103મા બંધારણીય સુધારા બિલ દ્વારા, મોદી સરકારે આર્થિક રીતે નબળા વર્ગોને શિક્ષણ અને નોકરીઓમાં 10 ટકા અનામત આપવાની વ્યવસ્થા કરી હતી, જેનો ઘણા લોકોએ વિરોધ કર્યો હતો.

EWS અનામતની તરફેણમાં 3 ન્યાયાધીશો

• જસ્ટિસ દિનેશ મહેશ્વરી EWS આરક્ષણના સમર્થનમાં સંમત થયા. તેમણે કહ્યું કે આર્થિક આધાર પર આપવામાં આવેલ આરક્ષણ કોઈપણ રીતે બંધારણના મૂળભૂત માળખાનું ઉલ્લંઘન કરતું નથી. EWS આરક્ષણ સમાનતા કોડનું ઉલ્લંઘન કરતું નથી.
• જસ્ટિસ બેલા એમ ત્રિવેદીએ પણ EWS આરક્ષણને યોગ્ય ઠેરવ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે તેઓ જસ્ટિસ મહેશ્વરી સાથે સહમત છે. સામાન્ય શ્રેણીમાં EWS ક્વોટા માન્ય અને બંધારણીય છે.
• જસ્ટિસ જેબી પારડીવાલાએ પણ EWS આરક્ષણને સમર્થન આપ્યું હતું. તેમણે કહ્યું કે EWS ને અનામત સામે કોઈ વાંધો નથી. હું જસ્ટિસ મહેશ્વરી અને જસ્ટિસ ત્રિવેદીના ચુકાદા સાથે સંમત છું. જો કે, EWS ક્વોટા અનિશ્ચિત સમય માટે વધારવો જોઈએ નહીં.

ચીફ જસ્ટિસ યુયુ લલિત અને જસ્ટિસ રવિન્દ્ર ભટ્ટે EWS આરક્ષણ સામે પોતાનો અભિપ્રાય વ્યક્ત કર્યો હતો

જસ્ટિસ રવિન્દ્ર ભટ્ટે EWS અનામત વિરુદ્ધ પોતાનો અભિપ્રાય આપ્યો છે. તેમણે કહ્યું કે બંધારણ સામાજિક ન્યાય સાથે છેડછાડની મંજૂરી આપતું નથી. ભારતીય બંધારણના મૂળભૂત માળખા હેઠળ આવી અનામત યોગ્ય નથી. આવી અનામતની મર્યાદાને વટાવવી એ બંધારણના મૂળભૂત માળખાની વિરુદ્ધ છે. જસ્ટિસ ભટે કહ્યું કે અનામત આપવામાં કંઈ ખોટું નથી, પરંતુ SC, ST અને OBC લોકોને પણ EWS અનામતમાં અનામત મળવી જોઈએ.

આ મામલે ચીફ જસ્ટિસ યુયુ લલિતના અભિપ્રાયથી બધાને આશ્ચર્ય થયું. મુખ્ય ન્યાયાધીશ યુયુ લલિતે EWS ક્વોટા વિરુદ્ધ પોતાનો અભિપ્રાય આપ્યો છે. તેમણે કહ્યું કે તેઓ જસ્ટિસ ભટના નિર્ણયની સાથે છે. આમ EWS ક્વોટા સામે સુપ્રીમ કોર્ટનો નિર્ણય 3:2 હતો.

વર્ષ 2019માં લાવવામાં આવેલા EWS ક્વોટાને તમિલનાડુના શાસક પક્ષ ડીએમકે સહિત અનેક અરજીકર્તાઓ દ્વારા બંધારણના મૂળભૂત માળખાનું ઉલ્લંઘન કહેવામાં આવ્યું હતું. બંધારણીય બેંચની રચના વર્ષ 2022માં કરવામાં આવી હતી અને 13 સપ્ટેમ્બરે ચીફ જસ્ટિસ યુયુ લલિત, જસ્ટિસ દિનેશ મહેશ્વરી, જસ્ટિસ રવિન્દ્ર ભટ્ટ, જસ્ટિસ બેલા એમ ત્રિવેદી અને જસ્ટિસ જેબી પદારવાલાની બંધારણીય બેંચે સુનાવણી શરૂ કરી હતી.