શા માટે આપણે અગ્નિને સાક્ષી તરીકે લઈએ છીએ? મંગળસૂત્ર પહેરવા અને સિંદૂર લગાવવા પાછળનું કારણ જાણો

અગ્નિ એ પૃથ્વી પર સૂર્યનો પ્રતિનિધિ છે. સૂર્ય વિશ્વનો આત્મા અને વિષ્ણુનું સ્વરૂપ છે. તેથી, અગ્નિની સામે વળાંક લેવો એટલે પરમ પિતાની સામે વળાંક લેવો. અગ્નિ એ માધ્યમ છે જેના દ્વારા દેવતાઓને યજ્ઞોપવિત કરીને પ્રતિષ્ઠિત કરવામાં આવે છે. આ રીતે તમામ દેવતાઓને અગ્નિના રૂપમાં સાક્ષી માનીને તેમને પવિત્ર બંધનમાં બાંધવાનો નિયમ ધાર્મિક ગ્રંથોમાં કરવામાં આવ્યો છે. વૈદિક નિયમો અનુસાર લગ્ન પહેલા ચાર ફેરાનો નિયમ છે. પ્રથમ ત્રણ રાઉન્ડમાં કન્યા આગળ ચાલે છે જ્યારે ચોથા રાઉન્ડમાં વરરાજા આગળ ચાલે છે. આ ચાર પરિક્રમા ચાર પુરુષાર્થનું પ્રતીક છે- ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષ. આ રીતે, કન્યા (પત્ની) ત્રણ પરિક્રમા દ્વારા ત્રણ પુરુષાર્થમાં પ્રાધાન્ય ધરાવે છે, જ્યારે પત્નીએ ચોથા પરિક્રમા દ્વારા મોક્ષ માર્ગ પર ચાલતી વખતે વરને અનુસરવાનું હોય છે.

મંગલસૂત્ર

લગ્ન પ્રસંગે વરરાજા કન્યાના ગળામાં મંગળસૂત્ર પહેરે છે. દક્ષિણના ઘણા રાજ્યોમાં મંગળસૂત્ર પહેર્યા વિના લગ્નની વિધિ અધૂરી માનવામાં આવે છે. ત્યાં સપ્તપદી કરતાં મંગલસૂત્રનું મહત્વ વધુ છે. મંગલસૂત્રમાં કાળા રંગના મોતીની દોરી, મોરપીંછ અને લોકેટની હાજરી ફરજિયાત માનવામાં આવે છે. તેની પાછળ એવી માન્યતા છે કે લોકેટ સ્ત્રીના મધને અશુભ સંભવનાઓથી બચાવે છે. જ્યારે મોર પતિ પ્રત્યેની ભક્તિ અને પ્રેમનું પ્રતિક છે. કાળા રંગના મોતી દુષ્ટ નજરથી રક્ષણ આપે છે અને શારીરિક ઉર્જાનું નુકશાન અટકાવે છે. એવું લાગે છે કે મંગળી દોષની નિવૃત્તિ માટે તેને પહેરવાનો નિયમ પ્રચલિત થયો હશે.

સિંદૂર

લગ્ન સમયે વર દ્વારા કન્યાની માંગણીમાં સિંદૂર ભરવાની વિધિને ‘સુમંગલી’ ક્રિયા કહે છે. આ પછી પતિના લાંબા આયુષ્યની કામના કરતી પરિણીત સ્ત્રી જીવનની માંગમાં સિંદૂર ભરે છે તે પરિણીત હોવાનું પ્રતીક છે. સિંદૂરમાં પારો જેવી ધાતુ વધુ હોવાથી ચહેરા પર કરચલીઓ આવતી નથી. તે માર્મા સ્થળને બાહ્ય ખરાબ અસરોથી પણ રક્ષણ આપે છે. ખરાબ દોષોના નિવારણ માટે શાસ્ત્રોમાં મહિલાઓને માંગમાં સિંદૂર ભરવાની સલાહ આપવામાં આવી છે.