સ્પાય બલૂનઃ ચીનના જાસૂસી બલૂન અંગે મોટો ખુલાસો, ભારત-અમેરિકા જ નહીં, અનેક દેશોમાં મોકલવામાં આવ્યા હતા; બધું જાણો

ચીનના જાસૂસી બલૂનને લઈને મોટો ખુલાસો થયો છે. અમેરિકન અધિકારીઓનો દાવો છે કે ચીને માત્ર અમેરિકા અને ભારતમાં જ નહીં પરંતુ અન્ય ઘણા દેશોમાં પણ તેના જાસૂસી ફુગ્ગા છોડ્યા હતા. અમેરિકાના ડેપ્યુટી સેક્રેટરી વેન્ડી શેરમેને ભારત સહિત વિશ્વના 40 સહયોગી દેશોના દૂતાવાસને આ મામલાની માહિતી આપી છે. જણાવી દઈએ કે, 4 ફેબ્રુઆરી, શનિવારે જ અમેરિકાએ એક શંકાસ્પદ જાસૂસી બલૂનને તોડી પાડ્યું હતું. અમેરિકાએ આ માટે ફાઈટર જેટ F-22ની મદદ લીધી હતી. ચાલો જાણીએ કે ચીનના જાસૂસી બલૂનને લઈને અમેરિકી અધિકારીઓએ શું ખુલાસો કર્યો?

ચીન છેલ્લા ઘણા સમયથી ફુગ્ગાઓ દ્વારા જાસૂસી કરી રહ્યું છે
વોશિંગ્ટન પોસ્ટના એક રિપોર્ટ અનુસાર, ચીન ઘણા વર્ષોથી બલૂન દ્વારા જાસૂસી કરી રહ્યું છે, જેમાં જાપાન, ભારત, વિયેતનામ, તાઈવાન, ફિલિપાઈન્સ અને તે તમામ દેશો સામેલ છે જે ઝડપથી આગળ વધી રહ્યા છે અને ચીન સાથે વિવાદ છે. તેના દ્વારા ચીન આ દેશોની સૈન્ય સંપત્તિની માહિતી એકત્ર કરી રહ્યું હતું. વોશિંગ્ટન પોસ્ટના અહેવાલમાં સંરક્ષણ અને ગુપ્તચર અધિકારીઓને ટાંકવામાં આવ્યા છે.

બીજા કયા ખુલાસા થયા?
‘ધ ડેઇલી’ના એક અહેવાલ અનુસાર, ચીનની પીપલ્સ લિબરેશન આર્મી (PLA) અને એરફોર્સ આ જાસૂસી બલૂન્સનું સંચાલન કરી રહ્યા છે. આ ફુગ્ગાઓ પાંચ ખંડોમાં જોવા મળ્યા છે.
એક વરિષ્ઠ સંરક્ષણ અધિકારીના હવાલાથી કહેવામાં આવ્યું હતું કે, ‘આ ફુગ્ગાઓ પીઆરસી (પીપલ્સ રિપબ્લિક ઓફ ચાઇના) ના કાફલાનો હિસ્સો છે, જેને સર્વેલન્સ ઓપરેશન કરવા માટે વિકસાવવામાં આવ્યા છે, જેણે અન્ય દેશોની સાર્વભૌમત્વનું પણ ઉલ્લંઘન કર્યું છે.’
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં હવાઈ, ફ્લોરિડા, ટેક્સાસ અને ગુઆમમાં ઓછામાં ઓછા ચાર બલૂન જોવાના અહેવાલ છે. આ સિવાય ગયા અઠવાડિયે એક બલૂન પણ ટ્રેક કરવામાં આવ્યું હતું.
ચારમાંથી ત્રણ ઘટનાઓ ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્ર દરમિયાન બની હતી, પરંતુ તાજેતરમાં ચીની સર્વેલન્સ એરશીપ તરીકે ઓળખવામાં આવી હતી.
પેન્ટાગોને મંગળવારે ઉચ્ચ ઊંચાઈ પર દેખરેખ રાખનારા ફુગ્ગાઓના ફોટાઓની શ્રેણી બહાર પાડી.

ભારતમાં જાસૂસી ફુગ્ગાઓ વિશે શું દાવાઓ છે?
અમેરિકી સંરક્ષણ નિષ્ણાત એચઆઈ સટનને ટાંકીને કેટલાક મીડિયા અહેવાલોએ દાવો કર્યો છે કે ડિસેમ્બર-2021 અને જાન્યુઆરી 2022 વચ્ચે ચીનના જાસૂસી બલૂને ભારતના સૈન્ય મથકની જાસૂસી કરી હતી. આ દરમિયાન ચીનનું જાસૂસી બલૂન આંદામાન અને નિકોબાર દ્વીપસમૂહની રાજધાની પોર્ટ બ્લેર ઉપરથી ઉડી ગયું હતું. તે દરમિયાન તેની તસવીર પણ સોશિયલ મીડિયા પર વાયરલ થઈ હતી. ચિંતાની વાત એ છે કે ડિસેમ્બર 2021ના અંતિમ સપ્તાહમાં જ ભારતીય સેનાની ત્રણેય પાંખ (આર્મી, એરફોર્સ અને નેવી)ના સૈનિકો આંદામાન અને નિકોબારમાં ડ્રિલ કરવા માટે એકઠા થયા હતા. ચીનનો આ જાસૂસી બલૂન ટ્રાઈ સર્વિસ કમાન્ડ દરમિયાન જ આંદામાન અને નિકોબારમાં જોવા મળ્યો હતો. જો કે, તે સમયે ભારત સરકાર તરફથી આ અંગે કોઈ સત્તાવાર નિવેદન આવ્યું ન હતું. તે દરમિયાન કેટલીક સ્થાનિક વેબસાઈટમાં આ અંગેના સમાચાર પણ ચાલતા હતા. સોશિયલ મીડિયા પર વાઈરલ થયેલી તસવીરો અમેરિકામાં મળેલા ચાઈનીઝ જાસૂસી ફુગ્ગાઓ જેવી જ હતી.

આ જાસૂસ બલૂન શું છે?
ભારત અને અમેરિકામાં જે જાસૂસી બલૂનનો દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે તેનો ઈતિહાસ બીજા વિશ્વ યુદ્ધ સાથે જોડાયેલો છે. હકીકતમાં, આ કેપ્સ્યુલ આકારના ફુગ્ગા કેટલાય ચોરસ ફૂટ મોટા હોય છે. તેઓ સામાન્ય રીતે જમીનથી ખૂબ ઊંચાઈએ ઉડવાની ક્ષમતા ધરાવે છે, જેના કારણે તેઓ મોટાભાગે હવામાન સંબંધિત માહિતી એકત્રિત કરવા માટે ઉપયોગમાં લેવાય છે. ખાસ કરીને ચોક્કસ વિસ્તારનું હવામાન જાણવા માટે. જો કે, આકાશમાં ખૂબ ઊંચાઈએ ઉડવાની તેમની ક્ષમતાને કારણે, તેઓ જાસૂસી માટે પણ ઉપયોગમાં લેવાતા હતા.

આ બલૂન જમીનથી 24 હજારથી 37 હજાર ફૂટની ઊંચાઈએ સરળતાથી ઉડી શકે છે, જ્યારે આ ચાઈનીઝ બલૂન અમેરિકાથી 60 હજાર ફૂટની ઊંચાઈએ ઉડી રહ્યું હતું. આ કારણે જમીન પરથી તેમની દેખરેખ રાખવી ખૂબ મુશ્કેલ છે. તેમની ઉડ્ડયનની આ શ્રેણી કોમર્શિયલ એરક્રાફ્ટ કરતાં ઘણી વધારે છે. મોટાભાગના કોમર્શિયલ એરક્રાફ્ટ 40,000 ફૂટથી ઉપર જતા નથી. માત્ર ફાઈટર જેટમાં જ આટલી રેન્જ પર ઉડવાની ક્ષમતા હોય છે, જે 65 હજાર ફૂટ સુધી જઈ શકે છે. જો કે, યુ-2 જેવા કેટલાક વધુ જાસૂસી વિમાનો 80,000 ફૂટની ઉંચાઈ સુધી ઉડી શકે છે.

આ બલૂન્સ ઉપગ્રહો કરતાં વધુ સારા જાસૂસી સાધનો છે
યુએસ એરફોર્સની એર કમાન્ડ એન્ડ સ્ટાફ કોલેજના એક રિપોર્ટ અનુસાર, આ જાસૂસી બલૂન કેટલીકવાર સેટેલાઇટ કરતાં વધુ સારી ગુપ્તચર સાધન સાબિત થાય છે. વાસ્તવમાં, તે સેટેલાઇટ કરતાં વધુ સરળતા અને સમય સાથે વિસ્તારને સ્કેન કરી શકે છે. આના માધ્યમથી તેમને મોકલનાર દેશો દુશ્મનો સામે આવી સંવેદનશીલ ગુપ્ત માહિતી એકત્ર કરી શકે છે, જેને સેટેલાઇટના અંતરને કારણે સ્કેન કરવું મુશ્કેલ છે. એટલું જ નહીં, ઉપગ્રહો દ્વારા કોઈપણ એક વિસ્તાર પર નજર રાખવી પણ ખૂબ ખર્ચાળ સાબિત થઈ શકે છે, કારણ કે તેના માટે ખૂબ જ ખર્ચાળ સ્પેસ લોન્ચરની જરૂર પડે છે. બીજી તરફ, જાસૂસ બલૂન, ઉપગ્રહો સાથે ખૂબ ઓછા ખર્ચે સમાન કાર્ય કરી શકે છે.