બલ્ક ડ્રગ પાર્ક શું છે જે ફાર્માસ્યુટિકલ ઉત્પાદનમાં ચીન પરની નિર્ભરતાને સમાપ્ત કરશે

દવાઓના ઉત્પાદન સાથે જોડાયેલા ઘટકો માટે ભારતની ચીન પર નિર્ભરતા ટૂંક સમયમાં ખતમ થઈ જશે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ સોમવારે ગુજરાતના ભરૂચ જિલ્લાના જંબુસર ખાતે દેશના પ્રથમ બલ્ક ડ્રગ પાર્ક (BDP)નો શિલાન્યાસ કર્યો હતો. કેન્દ્રની યોજના મુજબ રૂ. 3000 કરોડના ખર્ચે દેશભરમાં આવા ત્રણ પાર્ક વિકસાવવામાં આવશે. નીતિ આયોગની દેખરેખ હેઠળ, આ ઉદ્યાનો દેશને ફાર્માસ્યુટિકલ ક્ષેત્રમાં આત્મનિર્ભર બનાવવાની દિશામાં સ્થાપિત કરવામાં આવશે.

બલ્ક ડ્રગ પાર્ક શું છે

બલ્ક ડ્રગ પાર્કમાં દવાઓની તૈયારીમાં ઉપયોગમાં લેવાતા વિવિધ ઘટકો દેશમાં જ બનાવવામાં આવશે. આ ઘટકોને સક્રિય ફાર્માસ્યુટિકલ ઘટકો (APIs) કહેવામાં આવે છે. સરકાર આ પાર્ક સ્થાપીને સ્થાનિક ફાર્માસ્યુટિકલ માર્કેટમાં સ્પર્ધા વધારવા માંગે છે. આ સિવાય આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ફાર્માસ્યુટિકલ ઉત્પાદન અને ઉત્પાદન ક્ષેત્રે ભારતને ટોચ પર લઈ જવાની યોજના છે.

દેશમાં તમામ 53 API નું ઉત્પાદન

કેન્દ્રીય સ્વાસ્થ્ય મંત્રી મનસુખ માંડવિયાએ તાજેતરમાં કહ્યું હતું કે ભારત દવાઓ બનાવવા માટે કુલ 53 પ્રકારના API માટે ચીન પર નિર્ભર છે. આત્મનિર્ભર ભારત અભિયાન અંતર્ગત દેશમાં જ 35 પ્રકારના APIનું ઉત્પાદન કરવામાં આવી રહ્યું છે. બલ્ક ડ્રગ પાર્ક યોજના હેઠળ, સરકાર બાકીના 18 API સાથે આ પાર્કમાં તમામ APIનું ઉત્પાદન કરવાનું લક્ષ્ય રાખે છે.

ડ્રગ પાર્ક રોજગારનો નવો સ્ત્રોત

દેશભરમાં બનવા જઈ રહેલા ત્રણ બલ્ક ડ્રગ પાર્ક રોજગારનું નવું સ્ત્રોત બનશે. હિમાચલ પ્રદેશના ઉનામાં 50 હજાર લોકોને નોકરી મળશે. તેવી જ રીતે, આંધ્રપ્રદેશના પૂર્વ ગોદાવરી જિલ્લામાં બનાવવામાં આવનાર એક ડ્રગ પાર્ક 60 હજારથી વધુ લોકોને નોકરી આપશે. ગુજરાતમાં બની રહેલા દેશના પ્રથમ ડ્રગ પાર્કમાં 40 હજારથી વધુ લોકોને રોજગારી મળશે.

ફાર્મા સેક્ટરને મજબૂત કરવા માટે 500 કરોડ

કેન્દ્ર સરકારે ભારતને ફાર્માસ્યુટિકલ ઉત્પાદન ક્ષેત્રે આત્મનિર્ભર બનાવવા માટે વર્ષ 2022 થી 2026 માટે કુલ રૂ. 500 કરોડનું બજેટ ફાળવ્યું છે. દેશમાં 3,000 સ્થાનિક ફાર્માસ્યુટિકલ કંપનીઓ અને 10,500 ફાર્માસ્યુટિકલ ઉત્પાદન એકમો છે. વિશ્વભરમાં નિકાસ થતી 20 ટકા જેનરિક દવાઓ અને 60 ટકા રસીઓની નિકાસ એકલા ભારત કરે છે.

ચીનને 240 મિલિયન ડોલર ચૂકવ્યા

કેન્દ્ર સરકારે લોકસભામાં જણાવ્યું હતું કે નાણાકીય વર્ષ 2018-19માં ભારતીય ફાર્માસ્યુટિકલ કંપનીઓએ 240 મિલિયન ડોલરના ખર્ચે ચીન પાસેથી દવાના ઉત્પાદન માટે આવશ્યક ઘટકો (APIs) ખરીદ્યા હતા. રિપોર્ટ અનુસાર, તે દરમિયાન ભારત 76 ટકા API એકલા ચીનમાંથી મેળવતું હતું. તેમાંથી 90 ટકા એપીઆઈ ભારતમાં વપરાતી દવાઓમાં વપરાય છે.